Siirt Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mehmet Fidan ve akademisyenlerden oluşan ekibi, Şırnak'ın Uludere ilçesine bağlı Şenoba beldesinde yürüttükleri saha çalışmaları sırasında bilim dünyasına önemli bir katkı sağladı. Bitki çeşitliliği açısından zenginliğiyle bilinen Türkiye florasına, "Erbilkızanı" adı verilen bitki türü eklendi.
Prof. Dr. Fidan ve ekibi tarafından yapılan kapsamlı çalışmalar neticesinde, "cousinia mazu-shirinensis" olarak bilinen bu bitki türünün daha önce Irak’ın Erbil kentinde keşfedildiği, ancak Türkiye’de herhangi bir kaydının bulunmadığı tespit edildi. İlk olarak 2012 yılında doktora çalışmaları sırasında birkaç bireyine rastlanan bitki, nüfus yoğunluğunun yetersiz olması sebebiyle o dönem için bilimsel olarak tanımlanamamıştı.
2018 yılında Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından başlatılan Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Envanter ve İzleme Projesi (UBENİS) kapsamında yürütülen saha çalışmalarında bitkinin daha geniş bir popülasyonuna ulaşıldı. Bu buluş, bitki üzerinde detaylı araştırmalar yapılmasına zemin hazırladı.
Prof. Dr. Fidan, bitkinin Türkiye'de daha önce kayıt altına alınmamış olmasının kendilerini heyecanlandırdığını belirtti. İlk etapta yeni bir tür olabileceği ihtimaliyle yaklaşılan bitkinin, aslında daha önce Erbil’de keşfedilmiş ancak Türkiye sınırları içinde bulunmamış bir tür olduğu ortaya çıktı. Bu nedenle bitkiye, ilk keşif yeri olan Erbil'e atıfla "Erbilkızanı" adı verildi.
Fidan, konuyla ilgili şunları söyledi:
“Farklı yıllarda rastladığımız bu bitkiyi, uzun süren takip ve detaylı saha çalışmaları sonucunda Türkiye florasına kazandırdık. Bitki sistematiği büyük sabır gerektiren bir alan. 12 yıllık emek sonunda ulaştığımız bu başarı, bizim için büyük bir mutluluk kaynağı.”
Bitki Botan Herbaryumu’nda Koruma Altında
Prof. Dr. Mehmet Fidan’ın kurucusu olduğu Siirt Üniversitesi Botan Herbaryumu, “Erbilkızanı” bitkisini de koruma altına aldı. Herbaryumun, araştırmacılar için açık olduğunu belirten Fidan, bu tür çalışmaların doğayı ve biyoçeşitliliği koruma adına büyük önem taşıdığını vurguladı.
Bitki sistematiği konusunda Türkiye'nin oldukça zengin bir yapıya sahip olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Fidan, “Sadece Türkiye florasını anlamaya çalıştığınızda bile Avrupa kıtası kadar çeşitlilikle karşılaşıyorsunuz. Tüm bu çeşitliliği analiz etmek, bilim insanları için zaman ve özveri gerektiriyor” dedi.
