HAKKARİ – Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2022–2024 dönemine ait Hanehalkı Bütçe Araştırması verileri, bölgeler arasındaki tüketim tercihlerindeki çarpıcı farkları ortaya koydu.
Verilere göre Hakkari - Van-Muş-Bitlis bölgesinde yaşayan haneler, gelir düzeyi bakımından ülke ortalamasının altında yer alsa da, gıda harcamalarına bütçelerinden en yüksek payı ayıran kesim oldu.
Ekonomist Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, Dünya Gazetesi’ndeki 20 Ekim tarihli köşe yazısında, TÜİK’in bölgesel tüketim sepeti sonuçlarını değerlendirerek Hakkari ve çevresindeki harcama alışkanlıklarının yalnızca gelirle açıklanamayacağını vurguladı. Gürsel, “Bazı bölgelerde gıdanın sepet içindeki payının yüksek olmasının nedeni, yemek kültürünün güçlü olması olabilir. Bu bölgede insanlar midesine, sofraya düşkündür” ifadelerini kullandı.
TÜİK’e göre, İstanbul’da ortalama bir hane gelirinin yalnızca %15,9’u gıda ve alkolsüz içeceklere ayrılırken, Hakkari - Van-Muş-Bitlis bölgesinde bu oran %32,6’ya kadar çıkıyor.
Bu fark, yalnızca gelir düzeyinden değil, aynı zamanda bölgenin kadim sofra kültüründen ve aile içi tüketim alışkanlıklarından da kaynaklanıyor.
Hakkari’de gıdaya ayrılan pay yüksek olmasına karşın, kira ve ulaştırma harcamaları Türkiye ortalamasının oldukça altında. Bölgedeki kiraya ayrılan pay %16,8 ile ülke genelindeki en düşük oran olarak öne çıkıyor.
Uzmanlara göre bu durum, hem düşük gelir seviyesine hem de ev sahipliği oranının yüksek olmasına dayanıyor.
Ekonomistler, Hakkari’deki tüketim alışkanlıklarının ekonomik sınırlılıklara rağmen dayanışma ve paylaşma kültürüyle şekillendiğini belirtiyor.
Prof. Gürsel ve diğer ekonomistlerin ortak görüşüne göre, Hakkari halkı düşük gelirli ama güçlü kültürel tüketim alışkanlıklarına sahip. Sofra, sadece beslenme değil; aile, misafirperverlik ve toplumsal bağların bir parçası olarak görülüyor.
