HAKKARİ – Doğu Anadolu’nun zengin mutfak kültürünün en özel miraslarından biri olan Keledoş, yüzyıllardır Hakkari sofralarının değişmeyen lezzeti olarak biliniyor.
Dağların serinliğini, doğanın bereketini ve yöresel otların eşsiz aromasını bir araya getiren bu yemek, bölgenin hem coğrafyasını hem de kültürünü yansıtan gerçek bir kimlik yemeği.
Hakkari Keledoşu’nun en önemli farkı, yüksek dağlarda kendiliğinden yetişen “Çuvin” ya da halk arasındaki adıyla “Keledoş otu”ndan geliyor. Bu bitki, yemeğe yalnızca karakteristik bir tat değil, aynı zamanda şifalı bir yön de kazandırıyor.
Yöre halkı, ilkbaharda dağlardan topladığı bu otu kurutarak kış için saklıyor ve soğuk günlerde Keledoş’un ana malzemesi olarak kullanıyor.
Yemeğin temel bileşenleri arasında kurut (kurutulmuş yoğurt), nohut, buğday (den), patates ve isteğe göre kuzu eti yer alıyor. Ancak Hakkâri’de esas lezzet, kurutun ekşiliğiyle otun aromatik kokusunun birleşiminde saklı.
Hakkari Keledoşu, süslemeye ya da zengin malzemelere ihtiyaç duymadan kendi doğallığıyla öne çıkıyor. Et ve bakliyat miktarı ölçülüdür; çünkü Hakkari mutfağında asıl amaç doğanın özünü bozmadan sofraya taşımaktır. Kurutun ekşiliği, otun kendine has aromasıyla birleştiğinde, sade ama derin bir tat ortaya çıkar.
Bu yönüyle Keledoş, Hakkari insanının yaşam anlayışını da yansıtır: doğayla uyum, sadelik ve içtenlik.
Hakkari’de Keledoş yalnızca bir yemek değil, bir paylaşım geleneğidir. Kış aylarında köylerde topluca pişirilir, komşularla ve misafirlerle paylaşılır.
Bu kültür, Hakkari halkının misafirperverliğini ve dayanışma ruhunu günümüze kadar taşımıştır.
Her evin Keledoş tarifi biraz farklı olsa da, her biri aynı hikâyeyi anlatır: doğanın sunduğu malzemelerle kurulan samimi sofralar.
Hakkari Usulü Keledoş Tarifi: Malzemeler: 1 su bardağı nohut 1 su bardağı aşurelik buğday (den) 2 orta boy patates (küp doğranmış) 1 büyük bağ Çuvin otu 300 gr kurut, 4–5 diş sarımsak, 2 yemek kaşığı tereyağı, Pul biber, 400 gr kuzu kuşbaşı (isteğe bağlı)
Yapılışı: Nohut ve buğday bir gece önceden ıslatılıp haşlanır. Çuvin otu haşlanır, acı suyu süzülür. Et, nohut ve buğday bir tencerede birleştirilir; ardından patatesler eklenir. Kurut sıcak suyla eritilip sarımsakla karıştırılır, karışıma yavaşça ilave edilir. Kısık ateşte koyulaşıncaya kadar pişirilir. Üzerine tereyağında yakılmış pul biber gezdirilerek sıcak servis edilir.
Hakkzri’de Keledoş, yalnızca doyurucu bir yemek değil, yüzyılların ortak hafızasıdır. Dağ köylerinden şehir merkezine kadar her mutfakta farklı bir dokunuşla yaşatılan bu gelenek, yeni kuşaklara aktarıldıkça varlığını sürdürmektedir.
Keledoş, Hakkari’nin sadece sofrasında değil, kimliğinde de yer etmiş asırlık bir lezzettir. Doğanın sade armağanı, Hakkari Keledoşu, Anadolu mutfağının en saf tatlarından biri olmayı sürdürüyor.
