Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2025 yılı Ocak-Mart dönemini kapsayan yapı izin istatistiklerini yayımladı. Verilere göre ülke genelinde yapı ruhsatı verilen binaların yüzölçümü geçen yılın aynı dönemine göre %24,7 azaldı. Yapı kullanma izin belgesi verilen binaların yüzölçümünde ise %31,0’lık daha da belirgin bir azalma yaşandı.
Yapı ruhsatı, yeni inşaatların başlangıcını simgelerken; yapı kullanma izin belgesi, tamamlanarak kullanılmaya başlanan yapıların sayısını gösteriyor. Bu iki gösterge, hem inşaat sektörünün nabzını tutuyor hem de ekonomik canlılığa dair önemli ipuçları veriyor.
Hakkari'de 2025 yılı ilk çeyreğinde yalnızca 27 daireye yapı ruhsatı verildi. Bu rakam, kentin yeni inşaat başlangıçlarında büyük bir yavaşlamaya gittiğini ortaya koyuyor. Öte yandan, aynı dönemde 201 daireye yapı kullanma izin belgesi verilmesi, daha önceki dönemlerde başlatılan projelerin bu yıl tamamlanarak kullanıma açıldığını gösteriyor.
Uzmanlar, yapı ruhsatı sayısındaki bu düşük seviyenin Hakkari’de ekonomik belirsizlikler, yüksek maliyetler ya da yatırımcının çekingenliği gibi nedenlerle bağlantılı olabileceğine dikkat çekiyor.
Bölgenin en büyük ili Van’da da benzer bir tablo gözleniyor. 2025 yılının ilk üç ayında yapı ruhsatı verilen daire sayısı 814 oldu. Bu sayı, Van gibi nüfus yoğunluğu yüksek bir il için ortalamanın altında kalırken, aynı dönemde 1522 daireye yapı kullanma izin belgesi verildi. Bu fark, kentte geçmiş dönemde yapımına başlanmış çok sayıda projenin bu yıl tamamlandığını gösteriyor.
Yapılaşmanın görece düşük seyrettiği diğer bölge illerinden Muş'ta yalnızca 13 daireye yapı ruhsatı verildi. Buna karşın, 290 daireye yapı kullanma izin belgesi düzenlendi. Bitlis’te ise yılın ilk çeyreğinde 94 yeni daireye yapı ruhsatı verilirken, 147 daire kullanıma hazır hale geldi. Bu veriler, bölge genelinde yeni inşaat girişimlerinin ciddi biçimde azaldığını, ancak önceki yıllarda başlatılan projelerin büyük ölçüde tamamlandığını ortaya koyuyor
İnşaat sektörü uzmanları, ruhsat ve kullanım izni verilerindeki düşüşleri çok yönlü değerlendiriyor. Özellikle yüksek enflasyon, artan inşaat maliyetleri, kredi faiz oranlarının yüksekliği ve konut talebindeki daralma, yeni projelerin ertelenmesine neden oluyor. Buna ek olarak, deprem bölgesi uygulamaları ve yeni imar düzenlemeleri de sektörde beklemeye yol açıyor. Yapı ruhsatı sayılarının düşmesi, istihdamdan malzeme üretimine kadar pek çok alt sektörü etkiliyor. Kullanım izni sayılarındaki düşüş ise konut arzında daralmaya yol açarak kiralık ve satılık konut piyasasını doğrudan etkiliyor. Bölgesel kalkınma için yeni teşvikler şart
Hakkari ve çevresindeki illerdeki yapılaşma oranlarının bu kadar düşük olması, bölgeye yatırım çekilmesi konusunda yeni teşviklerin hayata geçirilmesi gerektiğini bir kez daha gündeme taşıyor. Uzmanlara göre, yapı ruhsatlarındaki düşüş trendinin tersine dönmesi için hem kamu yatırımlarının artırılması hem de özel sektörün desteklenmesi şart.
