Soyu tükenme tehlikesi altında olan Polymita ağaç salyangozu Doğu Küba ormanlarındaki doğal yaşam alanından kayboluyor. Bu tür salyangozların canlı, renkli ve muhteşem desenlerle kaplı kabukları var.
Maalesef bu kabuklar kolleksiyoncuların arzuladığı nesneler ve uzmanlar kabuk ticaretinin salyangozların soyunun tükenmesine neden olabileceğini söylüyor.
Küba'daki biyologlar ve İngiltere'deki Nottingham Üniversitesi'nden uzmanlar, bu salyangozların bilinen altı türünü kurtarmak için güçlerini birleştirdi.
Bunların en büyük tehlike altında olanı Polymita sulpurosa. Misket limonu rengi ve mavi, sarı ve turuncu desenleriyle dikkat çekiyor.
Fakat tüm Polymita türleri parlak ve renkli ve bu da evrimsel bir gizem.
Nottingham Üniversitesi'nden evrimsel genetik ve yumuşakça uzmanı Prof. Angus Davidson "Bu salyangozlarla ilgilenmemin bir nedeni çok güzel olmaları" diyor.
Davidson'a göre buradaki ironi de güzelliklerinin aynı zamanda tehdit altında sayılmalarının nedeni olması.
"Güzellikleri kabukları toplayan ve ticaretini yapan insanları çekiyor. Yani bir bilim insanı olarak benim için onları farklı ve ilginç kılan şeyin ta kendisi, maalesef türlerinin tehdit altında olmasına da yol açıyor."
Prof. Davidson ile birlikte yaptığımız internet aramasında, İngiltere merkezli satıcıların Polymita kabuklarını satışa koyduklarını gördük. Bir sitede yedi kabukluk bir kolleksiyon 160 sterline (8650 TL) satılıyordu.
"Bazı türlerin büyük tehlike altında olduğunu biliyoruz. Yani Küba'da birileri toplayıp, bunların ticaretini yaparsa bazı türlerin sonunun gelmesi çok sürmez."
Kabuklar süsleme için alınıp, satılıyor fakat her bir boş kabuk bir zamanlar yaşayan bir canlıydı.
Polymita salyangozlarının korunması için uluslararası kurallar mevcut fakat bu kuralları uygulamak zor. Soyu Tükenme Tehlikesi Altındaki Türlerin Uluslararası Ticareti Anlaşmasına göre salyangozları ya da kabuklarını Küba'dan izinsiz çıkartmak yasak. Fakat başka hiç bir yerde kabukları satmanın önünde yasal bir engel yok.
Prof. Davison, salyangozların Küba'daki doğal yaşam alanını etkileyen iklim değişikliği ve orman kaybı gibi baskılar da düşünüldüğünde "insanların bu kabukları toplamasının türü tamamen yok edeceğini kolayca hayal edebilirsiniz" diyor.
,
Prof. Davison bunu önlemek için Universidad de Oriente'den biyolog Prof. Bernardo Reyes-Tur ile yakın bir işbirliği içinde.
Bu uluslararası projenin amacı salyangozların nasıl evrimleştiğini daha iyi anlamak ve türün korunması için bilgi sağlamak.
Girişimin Prof. Reyes-Tur'un üzerine düşen kısmı belki en zorlusu. Sıcak bir iklimde, güvenilir olmayan elektrik tedarikiyle çalışmak. Profesör Polymita salyangozlarını üretmek için evine getirdi.
Görüntülü görüşmemizde "Daha çiftleşmediler ama iyi durumdalar. Fakat zorlu bir iş. Sürekli elektrik kesiliyor" diyor.
Bu arada Nottingham Üniversitesi'ndeki iyi donanımlı laboratuvarlarda, genetik araştırmalar yapılıyor.
Prof. Davison ve ekibi buradaki kriyojenik dondurucularda küçük salyangoz dokusu örneklerini koruyabiliyor.
Türün gen haritasını okuyabilmek bu örnekleri kullanıorlar.
Ekip ayrıca kaç tür salyangoz olduğunu, birbirleriyle nasıl ilişkili olduklarını ve genetik kodlarının hangi kısmının bu müthiş desenleri oluşturduğunu bulmayı amaçlıyor.
Umutları bu renkli yaratıklar ticaret yüzünden tamamen ortadan kalkmadan önce bu biyolojik sırları çözmek.
