ABD merkezli Associated Press (AP) ajansı, yıllar sonra İran’ın başkenti Tahran’ı ziyaret ederek ülkedeki çarpıcı toplumsal değişimi mercek altına aldı. İzlenimlere göre Tahran'da "ahlak polisi" korkusu azalırken, kadınların kamusal alanda başörtüsüz dolaşması "yeni normal" haline geldi.
Ancak bu özgürleşme havasına, derinleşen ekonomik kriz ve olası bir savaşın yarattığı ağır endişe eşlik ediyor.
İran’da 46 yıldır süregelen zorunlu başörtüsü uygulamasında fiili bir gevşeme yaşanıyor. AP muhabirinin 2018 ve 2019 yıllarından sonra gerçekleştirdiği ilk Tahran ziyaretindeki gözlemleri, ülkenin değişen çehresini gözler önüne serdi.
Özellikle Tahran'ın kuzeyindeki lüks semtlerde ve meşhur Veliasr Caddesi'nde, kadınların saçlarını örtmeden dolaşması artık sıradan bir görüntüye dönüşmüş durumda.
Birkaç yıl öncesine kadar "imkansız" olarak nitelendirilen bu durum, bugün başkent sokaklarının olağan akışı içinde yer alıyor. Washington Enstitüsü araştırmacısı Holly Dagres, yaşanan değişimi şu sözlerle özetliyor:
"1999 yılında İran'a gittiğimde, saçınızın tek bir telinin görünmesi bile ahlak polisi tarafından gözaltına alınmanız için yeterliydi. Bugün İran'da şahit olduğumuz manzara ise inanılmaz."
Haberde yer alan ayrıntılara göre, Elburz Dağları eteklerindeki Tecriş Meydanı'nda okuldan çıkan kız öğrenciler, okul sınırlarından çıkar çıkmaz başörtülerini çıkarıyor. Çarşı ve pazarlarda her yaştan kadın başörtüsüz alışveriş yaparken, güvenlik güçlerinin bu duruma müdahale etmediği gözlemleniyor.
Muhabir, iki polis memurunun kendi aralarında sohbet ederken yanlarından geçen başörtüsüz kadınlara tepki vermediğini, lüks otellerde ise "Lütfen İslami kurallara uyunuz" uyarılarına rağmen kadınların başı açık dolaştığını aktardı.
Bu değişimin sadece modern semtlerle sınırlı kalmadığı, Tahran’ın güneyindeki muhafazakar bölgelerde de benzer manzaraların görülmeye başlandığı belirtildi.
Toplumsal alandaki bu gevşemeye karşın, İran halkı başka bir krizle boğuşuyor. Ülkede elektrik kesintileri ve su kıtlığının yanı sıra ciddi bir ekonomik darboğaz yaşanıyor. İran para biriminin (Tümen) tarihi değer kaybıyla 1 Dolar'ın 1 milyon Riyal'i aştığı ülkede, halkın alım gücü her geçen gün eriyor.
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın "İnsanların seçme hakkı vardır" açıklamasıyla yumuşak bir ton benimsediği görülse de, anketler halkın kurumlara olan güveninin azaldığını gösteriyor.
AP'nin haberine göre, İranlılar üzerindeki "ahlak polisi" baskısı kalkmış olsa da, bunun yerini uluslararası yaptırımların ağırlığı ve bölgede patlak verebilecek yeni bir "savaş korkusu" almış durumda
